بازار ساخت‌وساز دوباره با شوک قیمتی مواجه شده است. سیمان و فولاد که از اصلی‌ترین و پرمصرف‌ترین مصالح ساختمانی به شمار می‌روند، طی هفته‌های اخیر افزایش چشمگیری در قیمت داشته‌اند. این دو متریال ستون فقرات هر پروژه ساختمانی محسوب می‌شوند و گرانی آن‌ها به‌طور مستقیم هزینه ساخت‌وساز را بالا می‌برد.
جهش دوباره تورم در ساخت‌وساز؛ فشار مضاعف بر سرمایه‌گذاران ساختمانی
بازار مسکن در تهران در بهار ۱۴۰۴ شاهد رخدادی مهم بود: هزینه تولید مسکن نسبت به بهار سال گذشته حدود ۵۰ درصد افزایش یافت؛ رقمی که رکورد سه سال اخیر را شکست و به‌وضوح نشان‌دهنده تشدید بحران هزینه‌ها در بخش ساخت‌وساز است. عامل اصلی این جهش، تورم شدید مصالح ساختمانی بود که ریشه آن را باید در ناترازی انرژی، قطعی‌های پی‌درپی برق و گاز صنایع و افزایش هزینه‌های تولید کارخانه‌ها جست‌وجو کرد.
نگاهی به روند افزایشی مصالح ساختمانی
بر اساس داده‌های رسمی، سال گذشته میانگین رشد یک‌ساله قیمت مصالح ساختمانی و خدمات تولید مسکن در تهران حدود ۳۰ درصد بود. اما در بهار امسال، تورم نقطه‌ای به نزدیک ۵۰ درصد رسید؛ سطحی که از سال ۱۴۰۱ تاکنون بی‌سابقه بوده است.
تورم مصالح ساختمانی در سال گذشته روندی پلکانی داشت:
این روند نشان می‌دهد که فشار هزینه‌ای بر پروژه‌های ساختمانی به‌طور مستمر افزایش یافته و در بهار امسال به اوج خود رسیده است.
واگرایی تورم ساخت و تورم مسکن
نکته جالب اینجاست که در حالی که هزینه ساخت در بهار امسال ۵۰ درصد رشد داشته، تورم مسکن (قیمت فروش واحدها) تنها حدود ۱۸ درصد افزایش پیدا کرده است. این اختلاف قابل توجه، به معنای واگرایی میان تورم تولید و تورم مسکن است؛ وضعیتی که باعث شده بازدهی سرمایه‌گذاری ساختمانی کاهش یابد.
در واقع، سازندگان نتوانسته‌اند افزایش هزینه‌ها را به‌طور کامل در قیمت فروش منتقل کنند. همین موضوع موجب شده بازدهی ساخت‌وساز حتی پایین‌تر از بسیاری از بازارهای مالی و نزدیک به سود بانکی قرار بگیرد.
دلایل کاهش بازدهی ساخت‌وساز
-
رکود معاملات: به دلیل ضعف شدید قدرت خرید خانوارها، تقاضا برای خرید واحدهای مسکونی کاهش یافته است.
-
عدم تناسب رشد قیمت‌ها: رشد هزینه ساخت چند برابر رشد قیمت فروش بوده است.
-
افزایش ریسک سرمایه‌گذاری: نوسانات قیمت مصالح، ناپایداری انرژی و آینده مبهم بازار مسکن، سرمایه‌گذاران را محتاط‌تر کرده است.
واکنش سازندگان به بحران هزینه‌ها
برای ادامه حضور در بازار و حفظ توان سرمایه‌گذاری، سازندگان مجبور شده‌اند به سراغ راهکارهای ابتکاری بروند:
-
پیش‌خرید مصالح ساختمانی: به‌ویژه برای مصالحی مثل فولاد، سیمان و سرامیک که سابقه تورم بالا دارند.
-
تهاتر مصالح با واحد مسکونی: برخی تولیدکنندگان مصالح حاضر شده‌اند مصالح پرمصرف را در ازای دریافت آپارتمان‌های آماده یا در حال ساخت تأمین کنند.
-
مدیریت هوشمندانه پروژه‌ها: انتخاب متریال جایگزین با کیفیت مناسب اما هزینه کمتر، و همچنین کوچک‌سازی پروژه‌ها برای کاهش ریسک.
.png)
چشم‌انداز بازار ساخت‌وساز
ادامه این روند می‌تواند پیامدهای متعددی داشته باشد:
-
کاهش انگیزه سازندگان برای آغاز پروژه‌های جدید
-
افزایش طول دوره تکمیل پروژه‌ها به دلیل مشکلات نقدینگی
-
فشار بیشتر بر عرضه مسکن در سال‌های آینده
با این حال، در صورت اصلاح مشکلات زیرساختی در حوزه انرژی و تأمین پایدار مصالح، می‌توان امیدوار بود بخشی از این فشارها کاهش پیدا کند. در غیر این صورت، بخش ساخت‌وساز همچنان با چالش‌های جدی مواجه خواهد بود.
این تحلیل نشان می‌دهد که وضعیت امروز ساخت‌وساز بیش از هر زمان دیگری نیازمند سیاست‌های حمایتی هوشمندانه و ابزارهای نوین تأمین مالی است تا سازندگان بتوانند در شرایط سخت تورمی، همچنان به فعالیت خود ادامه دهند.