راهنمای کامل مراحل سند زدن خانه، زمین و آپارتمان از تنظیم مبایعهنامه تا انتقال رسمی سند در دفترخانه.
با خرید متری خانه از شیرازملک، بدون نیاز به سرمایه اولیه سنگین، صاحبخانه شوید.
انتقال مالکیت املاک غیرمنقول مانند خانه، زمین، آپارتمان یا ویلا، طبق قانون فقط از طریق تنظیم سند رسمی به نام خریدار امکانپذیر است. به همین دلیل، زمانی که مالک قصد فروش ملک خود را دارد، باید تمامی مراحل سند زدن ملک در بنگاه املاک و دفتر اسناد رسمی را بهصورت قانونی طی کند تا مالکیت بهطور رسمی منتقل شود.
در این فرایند، خریدار و فروشنده موظفاند علاوه بر ارائه مدارک لازم برای انتقال سند، هزینههای اصلی و جانبی مربوط به آن را نیز پرداخت کنند. از آنجا که قانونی بودن تمام مراحل انتقال سند اهمیت زیادی دارد، در این مقاله از شیرازملک بهصورت کامل به بررسی مدارک، مراحل و هزینههای سند زدن خانه، زمین، آپارتمان و ویلا میپردازیم تا بتوانید با آگاهی کامل قرارداد خود را امضا کرده و در این بازار پرنوسان، از بروز هرگونه ضرر یا مشکل جلوگیری کنید.
انتقال سند ملک به چه معناست؟
زمانی که فروشنده و خریدار قصد انجام معامله ملکی دارند، لازم است سند رسمی ملک از نام فروشنده به نام خریدار منتقل شود.
این انتقال، فرآیندی قانونی است که علاوه بر مدارک و مستندات خاص خود، نیازمند پرداخت هزینههای اصلی و جانبی از سوی طرفین معامله است.
البته نوع مدارک مورد نیاز برای انتقال سند، بسته به نوع سند ملکی (تکبرگی، دفترچهای، قولنامهای و...) متفاوت خواهد بود. بنابراین پیش از هر اقدامی باید نوع سند ملک مشخص شود تا مراحل انتقال بهدرستی و بدون مشکل انجام گیرد.
.png)
مراحل سند زدن ملک
مراحل سند زدن ملک به مجموعه اقداماتی گفته میشود که خریدار و فروشنده برای انتقال رسمی مالکیت ملک باید انجام دهند.
این مراحل از تنظیم مبایعهنامه در بنگاه املاک آغاز شده و تا ثبت نهایی سند در دفتر اسناد رسمی ادامه پیدا میکند. در واقع، طی کردن درست و قانونی این مراحل باعث میشود انتقال مالکیت بهطور رسمی و بدون ایجاد مشکل حقوقی انجام شود.
استعلام الکترونیکی ملک از اداره ثبت کشور
قبل از هر اقدامی باید برای استعلام الکترونیکی ملک وارد سایت اداره ثبت اسناد و املاک کشور شوید. این مرحله از انتقال سند ملک بهمنظور بررسی موارد زیر انجام خواهد شد.
- اطلاع از وضعیت ملک؛
- بررسی اطلاعات ثبتی ملک؛
- مشخص شدن میزان بدهیهای ملک؛
- بررسی وجود مشکلات حقوقی و اداری.
با استعلام الکترونیکی وضعیت ملک قبل از هر اقدامی از قانونی بودن آن مطمئن شده و سپس وارد مراحل سند زدن خواهید شد. در غیر اینصورت ممکن است ملک از لحاظ حقوقی مشکلی داشته و قابل معامله نباشد. در این شرایط بزرگترین ضرر برای خریدار، از دست رفتن زمان و امکان بالا رفتن قیمت هر متر خانه خواهد بود.
استعلام از شهرداری و دارایی
قبل از سند زدن هر نوع ملکی لازم است از شهرداری برای مواردی مانند داشتن پایان کار، عدم بدهی و عدم تخلف استعلام گرفته شود. پس از استعلام از شهرداری باید برای استعلام از دارایی نیز اقدام کنید تا ملک بدهی قبلی نداشته باشد.
استعلام قیمت کارشناسی شده
اولین قدم قبل از بهنام زدن سند ملک، استعلام قیمتهای کارشناسی شده است. برای دریافت قیمت کارشناسی بهتر است از مشاورهای املاک یا کارشناسهای ارزیابی ملک کمک بگیرید. در این مرحله، کارشناس مربوطه باتوجهبه موارد زیر برای قیمتگذاری اقدام خواهد کرد.
- موقعیت جغرافیایی (شهر، منطقه و محله)؛
- متراژ ملک؛
- سن بنا؛
- امکانات و ویژگیها.
انجام معامله و تنظیم مبایعهنامه
پس از کارشناسی قیمت و استعلام ملک در سامانه املاک کشور و برای انجام معامله باید مبایعهنامه تنظیم شود. مبایعهنامه قراردادی بین فروشنده و خریدار است که در آن اطلاعات زیر درج خواهد شد.
- مشخصات خریدار و فروشنده (مشخصات شناسنامه، کد ملی، آدرس محل سکونت، کد پستی و شماره تماس)؛
- جزئیات مربوط به ملک (متراژ، موقعیت و امکانات)؛
- موضوع معامله (شامل قیمت به ازای هر متر و قیمت کل)؛
- مبلغ مورد توافق بین فروشنده و خریدار؛
- زمان پرداخت مبلغ معامله؛
- روش پرداخت مبلغ؛
- زمان حضور در دفترخانه برای انتقال سند ملک؛
- دیگر توافقهای بین فروشنده و خریدار.
متاسفانه برخی از افراد برای کاهش هزینههای خود و بهدلیل هزینه تنظیم مبایعهنامه در دفتر مشاور املاک، خود برای نوشتن آن اقدام میکنند. در چنین شرایطی اگر طرفین قرارداد خرید ملک تجربه کافی در این زمینه نداشته باشند، بعدها مشکلاتی بهوجود خواهد آمد. بنابراین بهتر است برای تنظیم مبایعهنامه در دفتر مشاور املاک اقدام کنید چون این دفاتر به سامانه ثبت دسترسی داشته و میتوانند مبایعهنامه را قانونی و رسمی کنند.
تاریخ مبایعهنامه
پس از تنظیم و ثبت مبایعهنامه و دریافت کد رهگیری تا زمان انتقال سند آپارتمان حدود 1 تا 2 هفته زمان میبرد. بنابراین هنگام نوشتن مبایعهنامه به تاریخ دقت کنید تا مصادف با روز تعطیل رسمی در کشور نباشد.
مبایعه نامه یا قولنامه
برخی از افراد بهجای مبایعهنامه برای تنظیم قولنامه اقدام میکنند. لازم است بدانید که مبایعهنامه سند یا قراردادی معتبر است که با ثبت در دفاتر املاک کشور، قانونی خواهد شد. در شرایطی که مشکل حقوقی بین فروشنده و خریدار بهوجود آید، طرفین با ارائه مبایعهنامه به مراجع قانونی میتوانند از حق خود دفاع کنند.
در مقابل، قولنامه تنها بهعنوان توافقی کتبی بین فروشنده و خریدار شناخته شده و مانند مبایعهنامه ارزش قانونی و حقوقی ندارد. بنابراین در صورت بروز مشکل حقوقی نمیتوان در مراجع قضایی به آن استناد کرد.
فرصت فسخ مبایعهنامه
در برخی موارد، در متن مبایعهنامه فرصتی برای فسخ قرارداد در نظر گرفته میشود. در این صورت، اگر هر یک از طرفین (خریدار یا فروشنده) پس از امضا از انجام معامله منصرف شوند، میتوانند در بازه زمانی تعیینشده قرارداد را فسخ کنند.
معمولاً در مبایعهنامهها، برای جلوگیری از بروز ضرر و زیان احتمالی، مهلت فسخ بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت تعیین میشود. همچنین لازم است طرفین مبلغی را بهعنوان وجه التزام یا جریمه فسخ معامله مشخص کنند تا در صورت انصراف یکی از طرفین، خسارت طرف مقابل جبران شود.
.png)
جلوگیری از گول خوردن در معامله
در هر معامله ملکی، اصطلاحی با عنوان «خیارات معامله» وجود دارد. خیار در واقع بهمعنای اختیار قانونی طرفین برای انجام یا فسخ معامله است.
در بسیاری از مبایعهنامهها، خریدار و فروشنده بهدلیل اطمینان از انجام معامله، عبارت «اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش» را در قرارداد درج میکنند. این عبارت به این معناست که هر دو طرف، تمامی اختیارات فسخ معامله را از خود سلب کردهاند.
اما نکته مهم اینجاست که در صورت درج این عبارت، اگر بعدها مشخص شود که یکی از طرفین در معامله فریب خورده یا کلاهبرداری رخ داده است، دیگر امکان فسخ قرارداد وجود ندارد.
به همین دلیل توصیه میشود هنگام امضای مبایعهنامه، پیش از پذیرش چنین بندهایی، حتماً از مشاور حقوقی یا کارشناس املاک مشورت بگیرید تا در مسیر انتقال سند، حقوق شما حفظ شود.
درج متعلقات ملک در مبایعهنامه
پس از رسیدن به توافق نهایی، فروشنده و خریدار باید فهرست دقیق متعلقات و امکانات موجود در ملک را در مبایعهنامه قید کنند.
این کار برای جلوگیری از هرگونه تخلف یا تغییر در وضعیت ملک پس از معامله ضروری است.
در برخی موارد دیده شده که پس از تحویل ملک، خریدار متوجه میشود برخی لوازم مانند کولر، پکیج یا چراغها از ملک برداشته یا با وسایل قدیمی تعویض شدهاند.
در چنین شرایطی تنها در صورتی امکان پیگیری قانونی وجود دارد که متعلقات ملک بهصورت دقیق در قرارداد ذکر شده باشند.
تعیین نحوه پرداخت هزینههای ملک
در بعضی از معاملات، بین زمان تحویل ملک به خریدار و تاریخ انتقال رسمی سند، چند هفته یا چند ماه فاصله وجود دارد. در این بازه، ممکن است هزینههایی مانند آب، برق، گاز یا شارژ ساختمان مطرح شود.
برای جلوگیری از اختلاف و ضرر مالی، لازم است خریدار و فروشنده نحوه پرداخت این هزینهها را بهصورت دقیق در مبایعهنامه مشخص کنند.
بهطور مثال، میتوان توافق کرد که تمامی هزینههای تا روز تحویل ملک بر عهده فروشنده و هزینههای پس از آن بر عهده خریدار باشد. درج این توافق در قرارداد باعث میشود در آینده هیچیک از طرفین دچار مشکل یا سوءتفاهم نشوند.
مشکلات حقوقی و عدم انتقال سند
گاهی ممکن است ملکی که مورد معامله قرار گرفته، دارای مشکلات حقوقی یا اداری باشد. برای مثال:
-
ملک در رهن یا گروی بانک است،
-
نیاز به عقبنشینی یا اصلاح حریم شهری دارد،
-
یا در طرحهای عمرانی و راهسازی قرار گرفته است.
در چنین شرایطی حتی اگر کد رهگیری صادر شده باشد، دفترخانه اجازهی انتقال سند را نخواهد داشت.
بنابراین توصیه میشود پیش از امضای مبایعهنامه، دربارهی شرایط عدم امکان انتقال سند با طرف مقابل بهصورت دقیق توافق کنید و آن را در متن قرارداد درج نمایید.
ثبت معامله در سامانه و دریافت کد رهگیری
پس از تنظیم مبایعهنامه در دفتر مشاور املاک، اطلاعات آن باید در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور وارد شود تا قرارداد جنبهی رسمی و قانونی پیدا کند.
این وظیفه بر عهدهی کارشناس مشاور املاک است و پس از ثبت، سامانه کد رهگیری یکتایی صادر میکند. درج این کد در بالای مبایعهنامه نشان میدهد که معامله بهصورت رسمی ثبت شده و قابل استناد قانونی است.
توجه داشته باشید که تنظیم قرارداد و دریافت کد رهگیری فقط باید در بنگاههای معتبر و مجاز انجام شود. در غیر این صورت، در آینده هرگونه مشکل یا کلاهبرداری احتمالی بر عهدهی طرفین معامله خواهد بود.
نکته مهم این است که سامانه ثبت معاملات بهصورت سراسری عمل میکند؛ بنابراین اگر فروشنده بخواهد همزمان ملک را به چند نفر بفروشد، سیستم خطا داده و پیام «کد رهگیری برای این ملک قبلاً صادر شده است» نمایش داده میشود.
تسویهحساب هزینههای ملک
پیش از انتقال سند، فروشنده موظف است تمامی هزینهها و قبوض مربوط به ملک (آب، برق، گاز، شارژ ساختمان و عوارض شهرداری) را تسویه کند.
با انجام این کار، در زمان انتقال سند هیچ بدهی یا اختلافی بین خریدار و فروشنده باقی نخواهد ماند.
انتقال سند در دفتر اسناد رسمی
در آخرین مرحله از فرآیند سند زدن، فروشنده باید مدارک لازم (از جمله شناسنامه، اصل سند و بنچاق ملک) را به دفتر اسناد رسمی ارائه دهد تا پرونده انتقال سند تشکیل شود.
حضور خریدار در دفترخانه الزامی نیست، اما توصیه میشود برای بررسی مدارک و اطمینان از روند انتقال سند در محل حضور داشته باشد.
طرفین باید در تاریخی که در مبایعهنامه مشخص شده به دفترخانه مراجعه کنند تا سند رسمی ملک بهنام خریدار منتقل شود.
نکته ۱: اگر بنچاق ملک در دسترس نباشد، فروشنده باید با مراجعه به دفترخانهای که معامله اولیه ملک در آن انجام شده، نسبت به دریافت نسخه المثنی بنچاق اقدام کند.
نکته ۲: در صورتی که فروشنده در تاریخ مقرر در دفترخانه حضور پیدا نکند، خریدار میتواند گواهی عدم حضور فروشنده را از دفترخانه دریافت کند.
این گواهی اعتبار قانونی دارد و خریدار با ارائه آن به مراجع قضایی، میتواند علاوه بر بازپسگیری مبالغ پرداختی، برای دریافت خسارت تأخیر یا فسخ معامله نیز اقدام کند.
.png)
مدارک سند زدن خانه
زمانیکه مراحل اولیه سند زدن خانه توسط فروشنده و خریدار انجام شد، لازم است مدارکی برای تنظیم سند ارائه شود. تنها با ارائه این مدارک است که انتقال سند ملک بهصورت قانونی در سایت انجام شده و خانه در اختیار مالک جدید قرار میگیرد. مدارک سند زدن ملک به شرح زیر است.
- اصل و کپی شناسنامه فروشنده و خریدار؛
- اصل و کپی کارت ملی هوشمند فروشنده و خریدار؛
- اصل و کپی سند ملک مورد معامله؛
- اصل و کپی بنچاق ملک مورد معامله؛
- صورتجلسه تفکیکی زمین، آپارتمان، ویلا یا عمارت با حدود ملک و مشاعات آن؛
- اصل گواهی پایانکار یا عدم وجود خلافی تایید شده توسط شهرداری یا بخشداری محل؛
- کد پستی ملک مورد معامله؛
- اصل و کپی مدارک حصر وراثت و همینطور فرم مالیات بر ارث در صورت موروثی بودن ملک؛
- اصل و کپی مفاصاحساب عوارض ملک و دیگر هزینههای پرداختی آن؛
- اصل و کپی وکالتنامه در صورت حضور وکیل فروشنده در زمان معامله ملک.
مفاصاحسابهای لازم برای سند زدن ملک
مفاصاحساب ملک در واقع شامل هزینهها و بدهیهای ملکی است که فروشنده و خریدار میخواهند آن را معامله کنند. برخی از این مفاصاحسابها که در زمان انتقال سند ملک باید ارائه شود به شرح زیر هستند.
مفاصاحساب شهرداری یا بخشداری
مفاصاحساب شهرداری و بخشداری محل شامل پرداخت هزینههایی به شرح زیر است.
- عوارض نوسازی؛
- عوارض مدیریت و جمعآوری پسماند؛
- هزینه خلافی (در صورت وجود)؛
- کمک به آموزشوپرورش.
مفاصاحساب بیمه
مفاصاحساب بیمه تنها برای املاک تجاری باید ارائه شود چون این نوع ملکها باید هزینههای بیمه را نیز پرداخت کنند.
مفاصاحساب دارایی
دارایی در ازای نقل و انتقال ملک مالیاتی دریافت میکند که معمولا بهازای 4% از ارزش روز ملک خواهد بود. این مالیات باید پرداخت شود تا مراحل سند زدن ملک بهصورت قانونی انجام شود.
هزینه سند زدن ملک
سند زدن ملک چقدر هزینه دارد؟ این سوالی است که هر خریدار و فروشندهای از خود میپرسد. هزینه سند زدن خانه، زمین، ویلا و هر دارایی دیگری بهصورتکامل مشخص نیست چون به فاکتورهای زیادی بستگی دارد که مهمترین آنها به شرح زیر هستند.
هزینه شهرداری
هزینههای شهرداری شامل همان عوارضی است که هر ساله هر واحد ساختمانی باید به این سازمان پرداخت کند و در بخش قبلی بررسی شدند. این هزینهها معمولا شامل عوارض نوسازی شهری مانند آسفالت، هزینه خلافی در صورت وجود، عوارض جمعآوری پسماندها و زبالهها و حتی هزینه کمک به آموزش و پرورش هستند.
هزینه بیمه
اگر ملک مربوطه، اداری-تجاری باشد، باید هزینه بیمه آن نیر پرداخت شود.
هزینه مالیات و اداره دارایی
همانطور که در بخش قبلی نیز بررسی شد، پرداخت هزینه مالیات در اداره دارایی یکی از مراحل سند زدن ملک است. اداره دارایی مطابق با ارزش ملک، 4% از آن را بهعنوان مالیات دریافت خواهد کرد.
حق کمیسیون یا هزینه مشاور املاک
باتوجهبه اینکه دفتر مشاور املاک برای تنظیم مبایعهنامه و ثبت آن در سازمان املاک و مستغلات اقدام میکند، مبلغی را بهعنوان حق کمیسیون دریافت خواهد کرد. مشاور املاک برای معاملههای ملک درصد کمیسیونهای زیر را دریافت میکند.
- برای معامله ملک تا سقف 500 میلیون تومان؛ 0.05% از ارزش ملک؛
- برای معاملههای بالاتر از 500 میلیون تومان؛ 1% از ارزش ملک.
البته این درصدها در شرایطی دریافت میشود که مشاور املاک مشتری مناسب را برای ملک پیدا کرده باشد.
هزینههای دفترخانه اسناد رسمی
دفترخانه نیز هزینهای را برای نوشتن سند و انتقال آن به خریدار دریافت خواهد کرد. این هزینه معمولا بر عهده فروشنده است اما در برخی موارد فروشنده و خریدار روی پرداخت آن بهصورت مشترک یا درصدی در مبایعهنامه توافق خواهند کرد.
چه کسی باید هزینه انتقال سند ملک را بپردازد؟
بهصورت پیشفرض، پرداخت هزینه انتقال سند بر عهده فروشنده است اما فروشنده و خریدار میتوانند روی نحوه پرداخت آن با یکدیگر توافق کنند. بهعنوانمثال درصدی از هزینه را فروشنده و درصد باقیمانده را خریدار پرداخت کند.
آخرین قدم برای رویای خانهدار شدن
وقتی با تلاش فراوان سرمایه خرید خانه را فراهم میکنید، لازم است تمام مراحل انتقال سند را بهدرستی و طبق قانون انجام دهید. در سالهای گذشته افرادی سودجو گاهی یک ملک را به چند نفر میفروختند، اما امروزه با وجود سامانه آنلاین ثبت اسناد کشور و یکپارچهسازی اطلاعات، امکان چنین تخلفاتی تقریباً به صفر رسیده است.
.png)
سوالات متداول درباره مراحل سند زدن ملک
1. مراحل سند زدن خانه در دفترخانه شامل چه مراحلی است؟
فرآیند سند زدن خانه معمولاً شامل چند مرحله است:
تنظیم مبایعهنامه در بنگاه املاک → ثبت قرارداد در سامانه و دریافت کد رهگیری → تسویهحسابهای مربوط به ملک → مراجعه به دفترخانه و ارائه مدارک → انتقال رسمی سند به نام خریدار.
2. برای انتقال سند، حضور همزمان خریدار و فروشنده الزامی است؟
در بیشتر موارد، حضور هر دو طرف در دفترخانه توصیه میشود، اما الزامی نیست.
در صورتیکه یکی از طرفین نتواند حضور پیدا کند، میتواند وکالت رسمی به فرد دیگری بدهد تا مراحل انتقال سند را انجام دهد.
3. کد رهگیری در معامله ملک چه کاربردی دارد؟
کد رهگیری، شناسهای یکتا و رسمی است که پس از ثبت مبایعهنامه در سامانه املاک کشور صادر میشود.
این کد از فروش همزمان یک ملک به چند نفر جلوگیری کرده و اعتبار قانونی معامله را تضمین میکند.
4. اگر فروشنده در روز مقرر در دفترخانه حاضر نشود، خریدار چه کاری باید انجام دهد؟
در چنین شرایطی، خریدار باید از دفترخانه گواهی عدم حضور فروشنده دریافت کند.
این گواهی سندی رسمی است که خریدار با استفاده از آن میتواند برای دریافت خسارت یا الزام فروشنده به انتقال سند از طریق مراجع قضایی اقدام کند.
5. هزینه سند زدن خانه بر عهدهی چه کسی است؟
هزینه انتقال سند معمولاً بهصورت توافقی بین طرفین مشخص میشود.
اما در عرف معاملات، هزینههای دفترخانه و ثبت سند بر عهدهی خریدار و هزینههای تسویه بدهیها و مفاصاحساب ملک بر عهدهی فروشنده است.
6. در صورت وجود وام یا رهن بانکی، آیا امکان انتقال سند وجود دارد؟
خیر، تا زمانی که ملک در رهن بانک است، امکان انتقال سند به نام خریدار وجود ندارد.
ابتدا باید تسویهحساب کامل با بانک انجام شود و نامه فک رهن از سوی بانک صادر گردد، سپس میتوان برای انتقال سند اقدام کرد.
7. چه مدارکی برای سند زدن آپارتمان یا زمین لازم است؟
مدارک مورد نیاز شامل:
-
اصل سند مالکیت،
-
بنچاق ملک،
-
شناسنامه و کارت ملی فروشنده و خریدار،
-
مبایعهنامه رسمی دارای کد رهگیری،
-
گواهی پایان کار یا عدم خلافی ساختمان،
-
مفاصاحساب مالیات، عوارض شهرداری و قبوض خدماتی است.
8. آیا میتوان سند را بهصورت وکالتی منتقل کرد؟
بله، در صورت تنظیم وکالتنامه رسمی و معتبر در دفترخانه، امکان انتقال سند از طریق وکالت وجود دارد.
اما بهتر است قبل از انجام معامله وکالتی، حتماً از اعتبار و عدم محدودیت وکالتنامه اطمینان حاصل کنید.
9. اگر ملک مشکلات حقوقی داشته باشد، خریدار چه باید بکند؟
در چنین مواردی، توصیه میشود قبل از امضای قرارداد، استعلام وضعیت ملک از اداره ثبت اسناد و املاک گرفته شود.
اگر ملک در رهن بانک، توقیف قضایی یا در طرح عمرانی باشد، انتقال سند تا رفع مشکل غیرممکن خواهد بود.